Δημοσιογραφική αντικειμενικότητα και ισονομία: Μύθος ή Πραγματικότητα;

Αρχικά είναι μείζονος σημασίας να παρατεθεί η ερμηνεία του όρου προπαγάνδα όπως αναφέρεται στα διάφορα λεξικά, ώστε να γίνει κατανοητό στη συνέχεια το αντικείμενο που πραγματεύεται το άρθρο και το περιεχόμενό του. Προπαγάνδα  λοιπόν, είναι  η (έντυπη ή προφορική) συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια διάδοσης πολιτικών, θρησκευτικών κτλ. ιδεών και απόψεων με σκοπό τον επηρεασμό της συνείδησης της κοινής γνώμης προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και με συγκεκριμένους στόχους. Επίσης μπορεί να είναι η μονομερής, στρεβλή, μεροληπτική μετάδοση πληροφοριών με ιδιοτελείς στόχους.

Αφορμή για αυτό το άρθρο, είναι  η αντιμετώπιση της ομάδας μας, από μερίδα του Τύπου και από μερίδα δημοσιογράφων. Η παρατεταμένη κατά πολλούς, αδιαφορία του ηλεκτρονικού ή του έντυπου Τύπου στα τα της ΑΕΚ, με αποκορύφωμα την «δημοσιογραφική» κάλυψη της ευρωπαϊκής της πορείας και του θριάμβου απέναντι στην Ρόζενμποργκ. 

Θεωρώ πως η ομάδα μας αντιμετωπίζεται ως μια μικρομεσαία ομάδα από τον Τύπο και παρά τις επιτυχίες που είναι αδιαμφισβήτητες το τελευταίο χρονικό διάστημα, αυτή η νοοτροπία δεν έχει αλλάξει. Στον Τύπο θα συναντήσεις άρθρα για την ΑΕΚ ανούσια, πολλές φορές ελλειπή ή ετεροβαρή προς όφελος των ανταγωνιστών μας. Πολλές φορές η αλήθεια παρουσιάζεται μισή ή όπως βολεύει τον δημοσιογράφο και το κοινό στο οποίο θεωρεί πως απευθύνεται. Μια μορφή προπαγάνδας με λίγα λόγια...

Επειδή τα παραδείγματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι πάρα πολλά, θα επικεντρωθώ σε εκείνα που προσωπικά θεωρώ ως τα πιο χαρακτηριστικά στην πρόσφατη ιστορία της ομάδας μας. 

Ένα γεγονός που μου έρχεται στο μυαλό, είναι το παιχνίδι με τον ΑΠΟΠ/Κινύρας το 2008, την πρώτη αγωνιστική του πρωταθλήματος Σε εκείνο το παιχνίδι, ο διαιτητής αποφάσισε να το διακόψει και η ομάδα μας πλήρωσε τα σπασμένα για όλους τους κάφρους που γεμίζουν τα γήπεδα. Υπενθυμίζω πως η ΑΕΚ εκείνη την αγωνιστική περίοδο ήταν η μοναδική ομάδα που τιμωρήθηκε για ρίψη αντικειμένων και με μηδενισμό σε αγώνα. Φυσικά ακολούθησαν και άλλα έκτροπα πολύ σοβαρότερης φύσης, που είτε αγνοήθηκαν είτε αποσιωπήθηκαν. Και εδώ πρέπει να σταθούμε στη στάση του Τύπου σ’ όλα αυτά. Οι πλείστοι δημοσιογράφοι, προσπαθώντας προφανώς να γλείψουν και να χαϊδέψουν τους οπαδούς των αγαπημένων ομάδων της ΚΟΠ, δεν ασχολήθηκαν ποτέ με το θέμα. Ή και όταν ασχολήθηκαν, οι αναφορές τους περιορίζονταν σε κοινωνικά φαινόμενα της εποχής από μεμονωμένη μερίδα οπαδών. Καμιά αναφορά πως κάποια ομάδα τιμωρήθηκε και πλήρωσε για όλους τους υπόλοιπους που συνέχιζαν και συνεχίζουν να έχουν στρατούς οργανωμένων οπαδών.  Την ίδια χρονιά είχαν διακοπεί παιχνίδια από διαιτητές κατά τη διάρκεια παιχνιδιών, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το παιχνίδι Ομόνοια – ΑΠΟΕΛ. Ο διαιτητής όμως συνέχισε το παιχνίδι μετά από συστάσεις! Οι δημοσιογράφοι σφύριξαν όμως για ακόμη μια φορά αδιάφορα…

Πέρσι η ομάδα μας επέστρεφε στα σαλόνια της Πρώτης Κατηγορίας. Είχε αγοράσει πάρα πολλούς παίχτες και είχε επενδύσει σε ένα μοντέλο που αμφισβητήθηκε και χλευάστηκε από μερίδα του Τύπου. Ο δε προπονητής μας, αναφερόταν από τον Τύπο, ως τσαρλατάνος, ανίκανος και άλλοτε ως πωλητής αυτοκινήτων. Για του λόγου το αληθές:

Κατά τη διάρκεια της σεζόν η ΑΕΚ ανάγκασε τους δημοσιογράφους να ανασκευάσουν και σε κάποιες περιπτώσεις να πουν το δικό τους Mea Culpa. Βλέπετε οι εμφανίσεις της ομάδας ήταν τέτοιες που δεν τους επέτρεπαν να κάνουν κάτι διαφορετικό. Όμως, κατά τη διάρκεια της χρονιάς, οι όποιες αναφορές γίνονταν για την ΑΕΚ τόσο στον έντυπο, όσο και στον ηλεκτρονικό Τύπο, ήταν σύντομες και ελλιπείς. Παρά το γεγονός πως η ΑΕΚ για μεγάλο μέρος του περσινού πρωταθλήματος ήταν 2^η ή 3^η, στις αθλητικές ειδήσεις αναφερόταν σχεδόν πάντοτε ως 4ή ή 5^η είδηση, πάντα μετά την Ανόρθωση, την ΑΕΛ και τον Απόλλωνα. Έστω και αν ήταν καταφανώς καλύτερη και έστω και αν το μαρτυρούσε η αγωνιστική της κατάσταση και ο βαθμολογικός πίνακας. 

Φτάνοντας δε, στα μέσα του δεύτερου γύρου του περσινού πρωταθλήματος, όπου η ομάδα έκανε αγωνιστική κοιλιά και είχε σερί κακών εμφανίσεων και αποτελεσμάτων, οι δημοσιογράφοι ήταν έτοιμοι να βγάλουν τη χολή τους. Κάποιοι μίλησαν για φούσκα, κάποιοι για πυροτέχνημα. Πολλοί ανέφεραν πως η ομάδα δεν είχε τη δυναμική που όλοι ανέμεναν και ξεκίνησε μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία υποτίμησης της ομάδας. Η ομάδα σε κάποιες περιπτώσεις δέχτηκε και πόλεμο. Να θυμίσω τα δημοσιεύματα για μετακίνηση του Κάανεν στην ΑΕΛ τα οποία απασχόλησαν τον Τύπο για δυο βδομάδες και που αναπαράγονταν συνεχώς προκαλώντας κλίμα στην ομάδα και στις τάξεις των οπαδών. Κάτι τέτοιο έγινε και πριν το παιχνίδι με το ΑΠΟΕΛ, στο Γ.Σ.Ζ., στη διάσκεψη τύπου, όπου ο προπονητής αντί να ερωτηθεί για το παιχνίδι, δέχτηκε σωρεία ερωτήσεων για το συμβόλαιό του. 

Σε εκείνο το παιχνίδι η ομάδα «σφάχτηκε» από τη διαιτησία. Τέλειωσε με 10 παίκτες το παιχνίδι και η διαιτησία στην ουσία καθόρισε το αποτέλεσμα. Όμως, ο Τύπος ασχολήθηκε ελάχιστα με αυτό, και επικεντρώθηκε στην καρδιά της μεγάλης ομάδας. Στη δε εκπομπή του Αβρααμίδη, στην ανάλυση των φάσεων, με συνοπτικές διαδικασίες πέρασε το μήνυμα πως αν μια ομάδα αδικήθηκε σε εκείνο το παιχνίδι, αυτή ήταν η ομάδα του ΑΠΟΕΛ.  

Στη συνέχεια ξεκίνησαν οι αρθρογραφίες για τον αγωνιστικό κατήφορο της ομάδας. 

Ένα από τα παιχνίδια που σημάδεψαν την περσινή χρονιά της ΑΕΚ ήταν ο αλήστου μνήμης αγώνας με την Ανόρθωση, στο Αντώνης Παπαδόπουλος, στον επαναληπτικό αγώνα κυπέλλου για τους 8 του θεσμού. Όλοι θυμόμαστε την σφαγή χωρίς αναισθητικό του διαιτητή του αγώνα, ο οποίος με σωρεία λανθασμένων και προκλητικών αποφάσεων, καθόρισε το αποτέλεσμα και με το «έτσι θέλω» έδωσε την πρόκριση στο προσφυγικό σωματείο. Σε ένα παιχνίδι που η ΑΕΚ είχε τον απόλυτο έλεγχο, έχασε τεράστιες ευκαιρίες για να ισοφαρίσει το σκορ του πρώτου αγώνα και που τελικά για να αποκλειστεί έπρεπε να τελειώσει τον αγώνα με 8 παίχτες, παίζοντας από το 59’ χωρίς τον αρχηγό της, σε ένα σημείο του αγώνα που έπαιζε στο μισό γήπεδο τον αντίπαλό της. Είναι πρωτοφανής ο τρόπος που αντιμετωπίστηκε από τα Μέσα ο συγκεκριμένος αγώνας και η κλεψιά της πρόκρισης. Όπως φαίνεται και στα πιο κάτω παραδείγματα που απλά είναι ένα δείγμα του τί εστί αντικειμενική δημοσιογραφία, οι αναφορές των διαδικτυακών μέσων αναφέρονταν αόριστα σε ένα επεισοδιακό παιχνίδι ή απλά στην πρόκριση της … «κυρίας». Γίνεται επίσης αναφορά για παράπονα και από τις δύο ομάδες (!) και πως ο Χόφλαντ άφησε την ομάδα του με δέκα παίχτες, χωρίς καν να αναφέρεται πως στη φάση της αποβολής του δεν ακούμπησε τον αντίπαλο. Η αντικειμενική κάλυψη του αγώνα, περιγράφει επίσης, πως στο τελευταίο δεκάλεπτο του αγώνα (!) ο διαιτητής έχασε τον έλεγχο και έκανε κατάχρηση της κίτρινης κάρτας. Προφανώς σε όλο τον υπόλοιπο αγώνα ο Σταμάτης είχε τον έλεγχο … ουσιαστικά «έλεγχε» τον αγώνα έτσι ώστε η ΑΕΚ να μην κάνει το λάθος να διεκδικήσει την πρόκριση.  

Το φετινό καλοκαίρι γίναμε μάρτυρες του τι εστί αντικειμενικότητα και ισονομία στα θέματα δημοσιογραφικής ενημέρωσης και εγκυρότητας. Ενώ και η ΑΕΚ εκπροσωπούσε την Κύπρο στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, πολλά έντυπα θεωρούσαν «σοφότερο» και αντικειμενικότερο να ασχολούνται με τις μετεγγραφές της ΑΕΛ και τη διοικητική αστάθεια του Απόλλωνα. Λες και η ΑΕΚ, τουλάχιστον με τα περσινά δεδομένα σύμφωνα με τα οποία ήταν η τέταρτη δύναμη στο πρωτάθλημα, δεν άξιζε περισσότερης προσοχής και κάλυψης. Προφανώς βέβαια τα κίνητρα είναι άλλα και έχουν να κάνουν με το πόσο πουλάει μια ομάδα. Κατά την κλήρωση του πρωταθλήματος 2011-12, πολλά Μέσα ανέφεραν πως η πρώτη αγωνιστική δεν είχε ντέρμπι, αγνοώντας πως το παιχνίδι ΑΕΚ-ΑΠΟΕΛ περιλάμβανε τον περσινό πρώτο με τον περσινό τέταρτο!

Και ερχόμαστε στα γεγονότα της τελευταίας βδομάδας. Στα περισσότερα ευρωπαϊκά παιχνίδια της ομάδας, πολλά Μέσα δεν έστελναν ανταποκριτή για να καλύψει το ρεπορτάζ της ΑΕΚ. Και όμως, η ΑΕΚ με τις εμφανίσεις της, θα έπρεπε έστω να τους αναγκάσει να ασχοληθούν μαζί της.

Μετά την πρόκριση του ΑΠΟΕΛ στους ομίλους του Champions Leauge, οι πλείστες εφημερίδες αλλά και τα αθλητικά sites αφιέρωσαν πλειάδα άρθρων, αφιερωμάτων, παρασκηνίων κλπ. Λογικό δεν λέω, και καθόλα σεβαστό. Όμως το θεωρώ υβριστικό, δημοσιογράφος που έχει το βήμα να απευθύνεται σε φιλάθλους να αναφέρεται στο ότι "μόνο το ποδόσφαιρο μπορεί", παραπέμποντας στην διαφυγή από τα κοινωνικά αδιέξοδα και την έκπτωτη πολιτική ζωή και να εύχεται να τα πάει καλά και η Ομόνοια την Πέμπτη για να χαρούν και οι υπόλοιποι! 

Εδώ έρχεται ο απλός, αγνός οπαδός της ΑΕΚ, ή έστω ο απλός Σκαλιώτης να αναρωτηθεί: Η ΑΕΚ που βρίσκεται; Μήπως ανήκει σε άλλη χώρα; Μήπως ήταν δεδομένο πως θα αποκλειόταν; Τί; Εκτός αν ο έγκριτος δημοσιογράφος απλά γλύφει τους οπαδούς των δύο λευκωσιάτικων σωματείων που ομολογουμένως αριθμούν τους περισσότερους οπαδούς. Προφανώς οι οπαδοί της ΑΕΚ είναι αμελητέα ποσότητα όπως και οι κάτοικοι ολόκληρης της πόλης και επαρχίας Λάρνακας που ακολούθησαν την ομάδα ανεξαρτήτως σωματειακών προτιμήσεων.  

Προχωρώντας, φτάσαμε τη μέρα του θριάμβου της ΑΕΚ. Παρά τα προγνωστικά ή την αδιαφορία κάποιων δημοσιογράφων η ΑΕΚ πέρασε στους ομίλους του Europa Leauge. Δυστυχώς η Ομόνοια δεν τα κατάφερε (και αναφέρομαι με καθαρά εθνικά κριτήρια). Είναι λογικό, η μεγαλύτερη μερίδα του Τύπου να ασχολείται με τον αποκλεισμό της Ομόνοιας και να αναφέρει ως δευτερο-τρίτη είδηση την επιτυχία της ΑΕΚ; 

Οι δε εφημερίδες την επομένη, αντί να επικεντρωθούν στον θρίαμβο της ΑΕΚ, όπως ένας υγιής φίλαθλος και αναγνώστης θα ανέμενε, ή ασχολούνταν με το οικονομικό πρόβλημα που θα αντιμετώπιζε η Ομόνοια λόγω του αποκλεισμού, ή συνεχίζονταν οι διθύραμβοι για τον ΑΠΟΕΛ. Τρεις σελίδες αφιερωμένες στην Ομόνοια από την GoalNews με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, δύο για την ΑΕΚ. Προφανώς αυτό ονομάζεται δημοσιογραφική ισονομία και δικαιοσύνη. Για του λόγου το αληθές:

Πρωτοσέλιδο GoalNews 26/08/2011 - Η ΑΕΚ καταλαμβάνει το 1/3 της σελίδας. Θεωρείται σημαντικό να αφιερωθεί χώρος στο πρωτοσέλιδο (μετά το θρίαμβο της ΑΕΚ) και στον ΑΠΟΕΛ και στην Ανόρθωση και στην Ομόνοια!

Πρωτοσέλιδο GoalNews 24/08/2011- Ο ΑΠΟΕΛ καταλαμβάνει ολόκληρη τη σελίδα

Από τα τέσσερα άρθρα του ίδιου έντυπου, την επομένη του θριάμβου της ΑΕΚ, μόνο το ένα αναφέρεται αποκλειστικά στην ΑΕΚ! Στα άλλα κρίνεται "σκόπιμο" να αναφερθεί και ο θρίαμβος του ΑΠΟΕΛ, ή η αποτυχία της Ομόνοιας! (26/08/201

    

Την επομένη του θριάμβου του ΑΠΟΕΛ, στην ίδια σελίδα και τα τέσσερα άρθρα αποθεώνουν τον ΑΠΟΕΛ και το μεγαλείο του, με διθυραμβικά σχόλια (24/08/2011).

Την επόμενη μέρα, που ήταν η κλήρωση των ομίλων και η ΑΕΚ ήταν ανάμεσα στις ομάδες που συμμετείχαν, κάποια site έκριναν ως σοφότερο να έχουν ως πρώτη είδηση τις δηλώσεις του Σάββα Κάκου, της Ανόρθωσης ή τις προοπτικές του ΑΠΟΕΛ στο CL (με το οποίο έτσι κι αλλιώς ασχολούνταν τρεις συνεχόμενες μέρες αλλά το θέμα δεν είχε εξαντληθεί)! 

Με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν απλά επιχειρείται να δοθεί μια περιληπτική εικόνα του πως αντιμετωπίζεται η ομάδα μας από μερίδα του Τύπου. Αν θέλετε, πως αντιμετωπίζονται όλες οι ομάδες εκτός από τον ΑΠΟΕΛ, την Ομόνοια, την Ανόρθωση και σε λιγότερο βαθμό τον Απόλλωνα και την ΑΕΛ. Συμφωνώ πως πρόκειται για ιστορικά σωματεία με κόσμο. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί και δεν δίνει σε κανένα το ελεύθερο να αγνοεί ομάδες, να τις υποτιμά και να περιθωριοποιεί τον κόσμο που τις ακολουθεί. 

Θεωρώ ως μεγαλύτερη επιτυχία και άρα είδηση την πρόκριση της ΑΕΚ, από τον αποκλεισμό της Ομόνοιας. Θεωρώ πως η περσινή πορεία της ομάδας μας και η θριαμβευτική της πορεία στα προκριματικά του Europa Leauge  μέχρι και την ένδοξη πρόκριση στους ομίλους ως γεγονότα που αν μη τι άλλο θα έπρεπε να κάνουν τους δημοσιογράφους να ασχοληθούν περισσότερο με την ΑΕΚ. Στο κάτω κάτω, η ΑΕΚ εκπροσωπεί μεγάλο μέρος μιας ολόκληρης πόλης. Φυσικά επειδή τα τελευταία χρόνια η Λάρνακα έχει καταντήσει ο φτωχός συγγενής του κράτους (και με την ανοχή των δημοτών της φυσικά), προφανώς και τα σωματεία που βρίσκονται στην πόλη πάνε πακέτο - και αναφέρομαι στην ΑΕΚ και την ΑΛΚΗ. 

Θεωρώ πως το άρθρο πραγματεύεται ένα θέμα ιδιαίτερα σημαντικό και που έχει προεκτάσεις τόσο πολιτικές, όσο οικονομικές και κοινωνικές. Είναι επίσης δεδομένο, πως τα στοιχεία και οι πηγές που χρησιμοποιούνται είναι αποσπασματικά και παρουσιάζουν ένα μέρος της πικρής αλήθειας και της αδικίας που συντελείται εις βάρος της ομάδας μας. Είναι δε σημαντικό να διευκρινιστεί πως δεν αναφέρεται σε όλους τους δημοσιογράφους, αφού σαφώς υπάρχουν και δημοσιογράφοι που είναι και αντικειμενικοί και έγκυροι και σωστοί απέναντι στο λειτούργημα που υπηρετούν. Το άρθρο αποσκοπεί στο να προβληματίσει και ίσως να βοηθήσει στην επίλυση κάποιων λαθών που εσκεμμένα ή μη γίνονται εις βάρος κάποιων σωματείων. 

Τελειώνοντας, όπως προαναφέρεται, στο άρθρο περιλαμβάνονται απλά κάποια χαρακτηριστικά γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας της ΑΕΚ. Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο και εσείς, οι αναγνώστες του Blog, να παραθέτατε δικές σας εμπειρίες, πηγές, προβληματισμούς, γεγονότα ή απόψεις για το θέμα.